Sen jest podstawową potrzebą fizjologiczną człowieka, która reguluje prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jego zaburzenia wpływają negatywnie na zdrowie, sprawność intelektualną oraz ogólne samopoczucie w ciągu dnia. Dysfunkcje oddychania podczas nocnego odpoczynku mogą prowadzić do przewlekłego niedotlenienia organizmu oraz niebezpiecznych powikłań, w tym niewydolności serca oraz impotencji. Czym jest bezdech senny i jak go leczyć? O tym w artykule poniżej.

bezdech-senny-definicja

Według danych epidemiologicznych pochodzących z badań Winsconsin Sleep Cohort Study (WSCS) problem bezdechu sennego na świecie dotyczy ponad 4% mężczyzn i 2% kobiet. *

Bezdech senny – co to jest

Bezdech senny to schorzenie, w którym dochodzi do wstrzymania powietrza przez drogi oddechowe podczas snu. Objawia się występowaniem ponad 10-sekundowych przerw między kolejnymi oddechami. W ciągu każdej godziny snu, osoba cierpiąca na bezdech przestaje oddychać nawet do kilkunastu razy, co w efekcie znacznie zaburza dostarczanie odpowiedniej ilości tlenu do mózgu. Choć chory wielokrotnie w ciągu nocy zasypia i wybudza się ponownie, to większości tych epizodów nie pamięta.

Zaburzenia oddychania podczas snu dzieli się na obturacyjne oraz centralne. Pierwsze z nich powodują zwężenie górnych dróg oddechowych, co ogranicza lub uniemożliwia prawidłowy przepływ powietrza oraz właściwą wentylację płuc. W krwioobiegu gromadzi się dwutlenek węgla, który pobudza ośrodek oddechowy, doprowadzając do wybudzenia. Pierwszemu skutecznemu wdechowi towarzyszy wtedy gwałtowne chrapnięcie. I to właśnie chrapanie jest jednym z charakterystycznych objawów występowania tego typu bezdechu. Warto jednak zaznaczyć, że nie każda osoba chrapiąca cierpi na schorzenie.

Zaburzenia centralne natomiast występują, gdy przepływ powietrza przez drogi oddechowe podczas snu zostaje całkowicie zatrzymany. Ten rodzaj dysfunkcji oddychania jest głównie konsekwencją niewydolności serca bądź przebytego udaru mózgu.

Jako, że większość wszystkich zaburzeń oddychania w czasie snu określa się mianem zespołu obturacyjnego bezdechu sennego, w dalszej części artykułu skupiono się wyłącznie na tym rodzaju schorzenia.

Bezdech senny – czynniki ryzyka

Osoby cierpiące na bezdech w trakcie snu to zarówno kobiety, jak i mężczyźni, często borykający się z otyłością. Istotną rolę w powstawaniu schorzenia odgrywają predyspozycje genetyczne oraz nieprawidłowości anatomiczne górnych dróg oddechowych. Można do nich zaliczyć: przerośnięte migdałki podniebienne, duży język, długi języczek, polipy nosa, nieprawidłową budowę żuchwy, przerost małżowin nosowych czy skrzywioną przegrodę nosową.

W przypadku kobiet, schorzenie może występować w okresie po przejściu menopauzy. Sprzyja mu także, uzależnienie od używek – palenie papierosów, które powoduje przewlekły stan zapalny w drogach oddechowych oraz picie alkoholu, szczególnie przed położeniem się spać.

Bezdech senny – objawy

Pierwszym symptomem skłaniającym do konsultacji z lekarzem jest głośne i nieregularne chrapanie. Często osoby z tą przypadłością  nie zdają sobie sprawy, że podłożem problemu może być OBS (obturacyjny bezdech senny). Chorzy zazwyczaj śpią niespokojnie, wiercą się w łóżku, gwałtownie się wybudzają i wciągają powietrze ustami. Nierzadko skarżą się na bóle głowy, nadmierną potliwość, suchość jamy ustnej, czy potrzebę częstego oddawania moczu w nocy. Wskutek fragmentacji snu dochodzi do spadku koncentracji, zaburzeń pamięci, nadmiernej senności i zasypiania w ciągu dnia, uczucia irytacji, rozdrażnienia, pierwszych objawów depresji. Diagnostykę potwierdzającą lub wykluczającą schorzenie można wykonać między innymi  w Wynajmed, przy ulicy Grabiszyńskiej 251D we Wrocławiu.

Bezdech senny jest więc bardzo niebezpieczny dla zdrowia, a nawet życia. Mowa tu nie tylko o zagrożeniach wynikających z zakłóceń snu, lecz także o bardzo groźnych skutkach niedotlenienia organizmu. Następstwem nieleczonej choroby mogą być bowiem: prowadzące do zawału zaburzenia rytmu serca, migreny, dysfunkcje seksualne u mężczyzn, nadciśnienie tętnicze, czy udar mózgu.

Bezdech senny – leczenie

Zróżnicowane przyczyny OBS powodują, że wybór metody leczenia jest bardzo indywidualny i zależy głównie od nasilenia objawów. Osoby cierpiące na tę dolegliwość otrzymują najczęściej zalecenia: redukcji masy ciała, podjęcia aktywności fizycznej, utrzymywania zdrowej i zbilansowanej diety, unikania przyjmowania leków nasennych oraz spożywania alkoholu przed snem. Objawy bezdechu sennego mogą zostać również zniwelowane poprzez rzucenie palenia oraz spanie w pozycji na boku.

Pomocne przy leczeniu OBS są także drobne zabiegi laryngologiczne, umożliwiające przywrócenie prawidłowości dróg oddechowych, np. operacja skrzywionej przegrody nosowej, czy usunięcia polipów.

Inną możliwością terapii OBS jest zastosowanie aparatu ortodoncyjnego zakładanego na noc, który ma za zadanie wysunąć żuchwę, doprowadzając do odsunięcia podstawy języka od tylnej części gardła.

Aparat CPAP, czyli wspomaganie oddychania

Aparat CPAP

Najprostszą i najskuteczniejszą metodą leczenia bezdechu sennego jest utrzymywanie dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych przy pomocy aparatu CPAP. Tego typu terapia wymaga noszenia specjalnej maski podłączonej do urządzenia dozującego powietrze pod ciśnieniem. Jego działanie udrażnia górne drogi oddechowe i zapobiega powstawaniu bezdechów. Parametry aparatu dobierane są każdorazowo przez lekarza specjalistę na podstawie przeprowadzonych wcześniej badań.

Kuracja CPAP likwiduje uciążliwe dla zdrowia skutki obturacyjnego bezdechu sennego. Jest  metodą nieinwazyjną oraz w pełni bezpieczną. Wpływa korzystnie na objawy zaburzeń emocjonalnych i nastroju pojawiające się przy tej chorobie. W znaczący sposób poprawia samopoczucie pacjenta w ciągu dnia poprzez obniżenie napięcia psychicznego, lęku i depresji. Redukuje uczucie senności, poprawia koncentrację. Ponadto, stosowanie aparatu CPAP pomaga w zmniejszeniu ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Dofinansowanie do zakupu aparatu CPAP

Zakup aparatu CPAP jest częściowo refundowany przez NFZ. Jak uzyskać dofinansowanie? Pierwszym krokiem jest wizyta u lekarza rodzinnego celem wypisania skierowania do specjalisty (np. chorób płuc), który wystawi odpowiednie zlecenie.

Potwierdzone zlecenie należy dostarczyć do wybranego sklepu ze sprzętem medycznym, posiadającym umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia (np. Wynajmed). Jeżeli cena zaopatrzenia medycznego przekracza limit refundacji NFZ, kupujący zobowiązany jest pokryć różnicę z własnych środków bądź skorzystać z dofinansowania w ramach środków PFRON. Szczegóły można uzyskać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej bądź Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Dzięki możliwości otrzymania dofinansowania, realny koszt zakupy aparatu CPAP nie stanowi znaczącego wydatku.

Urządzenie można także wypożyczyć w ramach comiesięcznego abonamentu.

Podsumowując, obturacyjny bezdech senny to choroba, która nie tylko pogarsza jakość życia, ale i stwarza ryzyko groźnych powikłań. Niejednokrotnie jej objawy są źródłem złych relacji rodzinnych oraz społecznych (głośne chrapanie, rozdrażnienie, obniżenie nastroju). Jednak prowadzenie zdrowego stylu życia, rezygnacja z używek oraz stosowanie się do zaleceń lekarza pozwala na znaczną poprawę zdrowia oraz codziennego funkcjonowania.

*Young T., Palta M., Dempsey J. i wsp. The occurrence of sleep disordered breathing among middle aged adults. N. Engl. J. Med. 1993; 328: 1230–1235.